Modernisering
Haile Selassie zette zijn moderniseringsbeleid onverminderd voort in zaken
als export, een nieuw muntstelsel, algemeen kiesrecht, een burgerlijk
wetboek, bouw van een infrastructuur, een internationaal ziekenhuis en de
Haile Selassie-universiteit. Hij manifesteerde zich als een groot vorst, de
225ste keizer in de dynastieke lijn sinds Salomo, leider van een 3000 jaar
oud rijk, dat nog steeds een Kerkstaat was. De Keizer was het wereldlijk
hoofd van de Kerk, de Patriarch van Alexandrië het geestelijk hoofd, die tot
voor kort de Aboena (Aarts-bisschop) benoemde. Kerk en kloosters (zo'n
17000) bezaten aanzienlijke stukken grond. De Kerktaal is het 3000 jaar
oude Geez.
De leer van de Ethiopische Kerk is monofysitisch in ritueel, liturgie en
kalender, maar bevat ook Hebreeuwse en animistische elementen. Naast de
verering van heiligen bestaat er een belangrijke Maria-verering jaarlijks zijn er
33 Maria-feesten). Verder zijn er vastendagen, zondag als sabbat,
onderscheid tussen rein en onrein voedsel, doop, biecht en besnijdenis. De
Ethiopische bijbel (Kebre Negest) heeft niet dezelfde inhoud als de westerse.
Behalve de canonieke boeken bevat hij 81 hypocriefe boeken o.a. het boek
van Henoch, de Herder van Hermas, de Hemelvaart van Jesaja, het derde en
vierde boek van Ezra, het derde en vierde boek der Maccabeeën en de
Apocalypse van Baruch. Bekend zijn de stripverhaaIachtige schilderingen in
de kerken. De processies in prachtige gewaden onder parasols zijn
buitengewoon schilderachtig. Nog steeds bestaat er een omvangrijke
geestelijkheid van priesters, diakenen en monniken, geschat op 20% van de
mannelijke bevolking. Haile Selassie begon opnieuwaan buitenlandse reizen,
waarmee hij over de hele wereld contacten en ideeën opdeed om zijn land tot
ontwikkeling te brengen. Alleen al Nederland heeft hij tweemaal bezocht. Ook
bezocht hij Jamaica, waar het 'Ethiopianisme' bloeide, de beweging van
Rastafarians, die de Keizer beschouwen als de levende God (de Keizer zelf
werd niet over deze beweging ingelicht). Verscheidene Rasta-families zijn
later inderdaad naar Ethiopië geëmigreerd, waar zij grond in Shashamane
kregen.
De pogingen van Selassie om de aandacht van de wereld op zijn land te
vestigen hadden resultaat. De buitenlandse investeringen namen toe. In 1963
werd in Addis Abeba het hoofdkantoor van de Organisatie van Afrikaanse
Eenheid gevestigd, waarin Selassie de eerste was die zich uitsprak over een
kernwapenvrij Afrika. Toen de Keizer in 1960 een bezoek aan Brazilië bracht
werd er een poging tot een staatsgreep gedaan. De jonge afgestudeerde
GERMAME NEWAY was overgeplaatst als gouverneur naar een andere
provincie, na een conflict met de Kerk omdat hij te veel grond aan de boeren
weggaf. Met behulp van de Keizerlijke Garde richtte hij in het paleis een
bloedbad aan. De Keizer keerde ijlings terug, ondanks het uitvallen van een
motor van zijn vliegtuig. In Addis Abeba had hij opnieuw de taak zijn bestuur
te reorganiseren.
Revolutie
Vanaf die tijd kwam er een steeds sterkere oppositie, vooral van studenten
en radicale intellectuelen die in het buitenland hadden gestudeerd en voor de
langzame ontwikkelingen geen geduld konden opbrengen. Vanaf 1965
demonstreerden dezen elk jaar voor landhervorming en bestrijding van de
corruptie, terwijl behoudende groepen, zoals de landadel, de Ethiopische
Kerk en de grootgrondbezitters de voorzichtige hervormingen juist
bekritiseerden. Haile Selassie probeerde daartussen een mid-
denkoers te varen. Dag in dag uit, van vier uur 's ochtends tot 's avonds,
werkte hij aan de toekomst van zijn land ondanks grote tegenslagen, zoals de
dood van zijn vrouw WOIZERO MENEN, zijn twee dochters en twee zonen
van wie Prins MAKONNEN, Hertog van Harar, de troonopvolger had moeten
worden. Nu werd dat ASFA
WOSSEN, een zwakke,
meegaande man, die eerder
bij de mislukte staatsgreep
betrokken was geraakt.
Met grote omzichtigheid
zocht de Keizer naar een
oplossing voor het probleem
van de boeren. Grond was,
zoals vroeger in alle
Afrikaanse landen, geen prive
eigendommaar bezit van de
gemeenschap. Boven de
gemeenschap stond de Ras
(Hertog), die in hetzelfde
gebied woonde en er
belasting hief. Het was van
belang dat hij een goede
verstandhouding met de
boeren had, omdat zij anders
zouden kunnen wegtrekken
naar een gebied waar de
familie ook rechten had. Toen
onder Selassie, mede door
toedoen van buitenlandse investeringen in de landbouw, het westerse begrip
privé-grondbezit opkwam, verzetten de boeren en nomaden zich hiertegen.
Uit angst hun grond kwijt te raken keerden ze zich tegen elk gezag. Met de
aanstelling van ambtenaren in hun gebied kregen ze regelmatig met hogere
belastingen dan ze gewend waren en met corruptie te maken. Van oudsher
bestaat in Ethiopië het recht van beroep bij de Kroon over geschillen. Elke
week kwamen de boeren voor het paleis demonstreren. Ook de nieuwe
middenstand was ontevreden, omdat hij de weg omhoog geblokkeerd zag
door de nog steeds aanwezige adel. Tot overmaat van ramp leed het land
onder een ernstige droogte, met als gevolg een enorme hongersnood die
200 000 Ethiopiërs het leven kostte.
Dit werd op de westerse televisie vertoond en journalisten besprongen het
nieuws en concludeerden dat het bewind geen greep op de ontwikkelingen
had. Er volgden muiterijen in het leger, taxistakingen tegen de benzineprijs en
een modeshow op de Selassie-Universiteit was de aanleiding tot een
studentenoproer .Onder druk van deze chaos kondigde Keizer Haile Selassie
een grootse landhervorming aan,die tegemoetkwam aan alle eisen van de
studenten, namelijk om vanuit de universiteit een campagne voor
ontwikkeling en samenwerking te organiseren gericht op de verbetering van
de toestand van het platteland. Tegelijkertijd be.
noemde hij zijn kleinzoon ZERA JACOB tot troonopvolger. Om de
hongersnood te stoppen prefereerde hij irrigatiewerkzaamheden (dam-men in
de Nijl) boven voedselhulp. Maar deze maatregelen kwamen te Iaat.
Inmiddels was er een schaduwregering gevormd. Deze 'Derg'
(schaduwcomité) ofte wel Voorlopige Militaire Bestuursraad was
voortgekomen uit een protestbeweging van soldaten, arbeiders, intellectuelen
en de stedelijke middenklasse. Valselijk handelend in naam van de Keizer
arresteerden ze ministers. Aangespoord door marxistische ideeën wilden ze
af van de macht van de Kerk en het koningshuis. Een voorstel van advocaten
voor een monarchie als de Nederlandse werd verworpen. Op 11 september
1974 lieten ze de Keizer in zijn paleis de film Ethiopia, the unknown famine
zien.
De volgende dag werd Haile Selassie afgezet. ' Als de revolutie goed is voor
het volk dan ben ik voor de revolutie', was zijn reactie. Na onthullingen over
financieel wanbeleid werd hij weggevoerd naar een militaire gevangenis,
waar hij 25 augustus 1975 op 83-jarige leeftijd stierf. De laatste Ethiopische
Keizer werd op een onbekende plaats begraven. Na een bloedig begin
werden de landhervormingen alsnog uitgevoerd. Het Kerkbezit werd
geconfisqueerd en de adel geliquideerd. Bij pogingen een eind aan de
corruptie te maken kreeg de Derg te maken met dezelfde problemen als de
Keizers eeuwen eerder. Nu eenmaal de Sheba-mythe van de troon gestoten
was, begon het land te destabiliseren en kwamen oude vijandschappen op.
De laatste jaren zien we een hongerend Ethiopië, waarin verschillende
goedbewapende afscheidingsbewegingen de voedselhulp bemoeilijken en
grote stromen vluchtelingen het eeuwenoude ecologische evenwicht
verstoren. In de Hoorn van Afrika wordt honger beschouwd als wapen en
voedselhulp als strategie. Terwijl Rusland voornamelijk militaire hulp geeft is
het Westen de grote voedselvoorziener. Wederom een film, Seeds of despair,
was de oorzaak van de plotselinge aandacht voor Ethiopië, die in 1984 tot de
'Eén voor Afrika '-actie en in 1985 tot' Life-Aid ' leidde. Ondanks voedselhulp
en hervestigingsprogramma's worden deze winter meer dan drie miljoen
Ethiopiërs opnieuw met de hongerdood bedreigd.